Wyniki wyszukiwania dla „depresja”

  • Depresja

    Co pomaga, by nie poddać się depresji

    Depresja dotyka zarówno osoby dorosłe jak i dzieci. Kiedy dorośli lub dzieci chorują na depresję, wszystko przestaje ich interesować, pacjenci często skarżą się, że nie mają chęci do niczego, do codziennego funkcjonowania, co odbiera im możliwość normalnego życia. Przez złe samopoczucie, odczuwaną słabość, nawet zwyczajowe czynności jak wstanie łóżka, zjedzenie posiłku, wyjście na dwór czy załatwienie sprawunków, wydają się niewyobrażalnie trudne, bo brakuje motywacji, sił, żeby się zwlec i coś zrobić, wszystko wydaje się ponad siłę. Wiele z tych osób leczy się na własną rękę, kupując ziołowe preparaty uspokajające, czy inne „uspokajacze” co przy poważnej depresji jest nieskuteczne. Rzadko też osoby cierpiące na depresje korzystają z profesjonalnej pomocy lekarza, czy psychologa, czasem z uwagi na długie kolejki oczekiwania lub braku wystarczających środków finansowych na prywatne leczenie. Jednak przy odrobinie zwiększonego wysiłku, skorzystania ze wsparcia najbliższych, korzystania z psychoterapii, czasem również leczenia farmakologicznego – gdy stan jest bardzo poważny, da się zapanować nad depresją.

    Punkty zaczepienia umożliwiające poradzenie sobie z depresją

    Warto zacząć podejmować choć małe działania, zacząć poświęcać swój czas na proste czynności – choćby to miały być na początek – porządki, drobne prace renowacyjne czy remontowe lub zaangażowanie się w pomoc potrzebującym bliskim, lub innym ludziom, których mamy w pobliżu, co pomoże oderwać myśli od trudnych uczuć czy myśli. Ważne by w codzienne, proste działania angażować się całym sobą, próbując na tyle zająć czas, by odgonić trudne myśli.

    Podejmowanie Aktywności

    Dla osób, które przeżywają stany depresyjne, ważne jest, by otoczenie próbowało motywować ich, by podjęli jakąś formę aktywności, co pozwoli im zająć myśli, przestać zagłębiać się w trudne sprawy, rozbudzić w sobie siłę do codziennych czynności i wychodzenia pomału poza proste czynności. Ważna jest pomoc bliskich osób, by osoby z depresją zaczęły podejmować wysiłek, podejmować jakieś działania, co pozwoli pomału wyzwolić im brakującą energię, wychodzić poza przygnębiające myśli. A podejmowanie działań, zdecydowanie się na jakąś aktywność fizyczną wyzwala również „hormony szczęścia”, które stymulują podejmowanie aktywności.

    Techniki terapeutyczne i decyzja terapii

    Osoby, które cierpią na depresję, skarżą się na brak sił, wymęczenie, bo przeżywane przez nich codzienne przytłaczające myśli i uczucia zabierają im siły i energię. Dlatego tak istotne jest, by bliskie osoby z otoczenia zachęcały osoby z depresją do odreagowania np. w gabinecie psychoterapeuty, wyzwolenia się z tego co przygnębia, poprzez terapię, zajrzenie do swojego wnętrza, pokładanie swojej przeszłości i teraźniejszości, wydobycie zasobów. Pomocne mogą być dla nich techniki relaksacyjne, które pozwalają nauczyć się wyciszać, pobyć ze sobą bez wyczerpujących myśli i uczuć, umożliwiają zaczerpnięcie z własnych pokładów spokoju i siły i wyzwolenie energii. Zdecydowanie się na terapię, jest dużym krokiem naprzód dla osób z depresją, to tak jak wyciągnięcie ręki po pomoc, przyzwolenie dla siebie i innych, by zrobić coś ze swoim stanem depresji. Udział w terapii pomaga przestać tłumić emocje ale i nie pozwala by nas zalały trudne uczucia, bo po wydobyciu z siebie najtrudniejszych doświadczeń, emocji, pokazuje światełka wyjścia, możliwości poradzenia sobie z przeszłością wstania na nogi w czasie teraźniejszym. Często osoby z depresją nie wyrażają swoich uczuć, „smucą” się sami we własnym wnętrzu, ukrywają przed światem zewnętrznym co się w nich dzieje, nie płaczą, nie złoszczą się ale chowają te wszystkie uczucia w środku. A płacz, żal, złość, ich uwolnienie w przyjaznym otoczeniu gabinetu terapeutycznego czy w otoczeniu bliskiej zaufanej osoby, pomaga uwolnić to, co trzyma za gardło w środku te trudne emocje.

    Wsparcie rodziny, przyjaciela.

    Podobnie jak terapia pomaga nam wyjść poza świat smutku, zobaczyć drogi na zewnątrz, tak również bliskie osoby z rodziny, zaufani przyjaciele, są bardzo pomocni, by nie pozwolić zamknąć się osobie z depresją w jej przytłaczającym wewnętrznym świecie dowalania sobie. Bliskie osoby z zewnątrz pomagają, przypominają, osobie z depresją, że jest ważna, że zależy innym na niej, że warto żyć i podejmować wysiłki, bo jest tyle do zrobienia, mogą pokazać depresyjnym osobom- możliwości korzystania z życia, mogą pomóc uwierzyć im, że to, czego się pragnie jest możliwe, pokazać, że można cieszyć się drobiazgami, codziennym wschodem słońca, uśmiechem ludzi, tym,żeby pomału coraz lepiej wychodziło osobie przeżywającej depresję wstawanie, ubieranie, wychodzenie na zewnątrz, załatwianie codziennych spraw, podejmowanie różnych aktywności fizycznych, które wyzwolą pokłady energii. Kontakt z Osobami bliskimi, znajomymi jest bardzo ważny, bo pomaga wzmacniać, zauważać, cieszyć się drobiazgami, pomaga – wyciągnąć z największego marazmu, zmotywować do podejmowania różnych aktywności, które z czasem będą sprawiać osobie przeżywającej depresję, coraz większą przyjemność. Przyjaciel, ktoś z rodziny może pomóc określać na początku mniejsze potem coraz dalsze cele, które pomagają wychodzić z zamkniętego świata beznadziei.

    Budowanie poczucia wartości

    Dzięki pomocy bliskich osób, przyjaciół, dzięki uczestnictwu w terapii, osoba w depresji może nauczyć się cieszyć się pomału dniem codziennym, ale do tego jest potrzebna wiara, że jestem coś wart. Często osoby w depresji mają obniżone poczucie własnej wartości, doładowują sobie w dniu codziennym, uważając, że są mało warte, mało znaczą, nie maja nic wartościowego do zrobienia, do dania, czy wręcz myślą, że niewiele im się udaje. Pomoc bliskich, przyjaciół, udział w terapii mogą bardzo pomóc, by wyjść z tego zaklętego kręgu niemocy, „nieczucia”, lub „czucia” zbyt mocno, żeby osoba w depresji zaczęła krok po kroku uśmiechać się, lubić siebie,akceptować i być zadowolonym z siebie i mieć coraz więcej energii, by więcej jej się chciało podejmować różnych aktywności.

    Pamiętanie by „Być dobrym dla samego siebie” – jednym z ważniejszych punktów leczenia depresji.

    Pokonanie depresji jest możliwe, ale wymaga zaangażowania, choć małej motywacji, żeby wyjść poza ten stan. Ważne by osoby ważne z otoczenia pomogły na początku, by osoba przeżywająca depresję znów zaczęła zauważać, że warto dbać o siebie, zrobić mały wysiłek w kierunku „pogłaskania siebie za coś”, bycia dobrym dla własnej osoby. Ludzie będący w ciężkiej depresji czasem nie są w stanie wstać, ubrać się, zrobić porządny posiłek, nie są w stanie wyjść do ludzi, czy coś załatwić, dlatego gdy przy pomocy bliskich, terapii, uda im się zrobić mały kroczek, gdy spostrzegą, że mogą znów zacząć dbać o siebie, że udaje im się dobrze ubrać, zjeść coś smacznego, wyjść choć na mały spacer, gdy spostrzegą, że te małe kroczki znów dają im satysfakcję, zadowolenie, zaczną rosnąć chęci do dalszych wysiłków. Dlatego, żeby uchronić się przed nawrotami depresji ważne jest, by nie zapominać o sobie, chwilach przyjemności dla siebie, o zapewnieniu sobie porcji ruchu, (choćby to miał być spacer czy ćwiczenia w domu czy gdzieś w klubie) dobrym, pożywnym ale i zdrowym jedzeniu, wygaszeniu niekonstruktywnych sposobów radzenia sobie (czyli zrezygnowania z używek, palenia, picia zbyt dużych ilości alkoholu, czy też innych), które otępiają i pozbawiają energii. Ważne jest też konstruktywne myślenie, lubienie siebie, pamiętanie o dobrych rzeczach zdarzających się w życiu, wyznaczanie realnych bliższych i dalszych celów, które podtrzymują energię, napędzają do działania, docenianie swoich zalet, pamiętanie o przyjaciołach i osobach z rodziny, podtrzymywanie z nimi kontaktu. Dbałość o wspólne relacje z innymi ludźmi, zmniejsza poczucie samotności i powoduje, że czujemy się lepsi, bardziej zauważeni, ważni dla siebie i innych.

    Zamiana niekonstruktywnych sposobów zachowania, nawyków, przyzwyczajeń, na bardziej konstruktywne.

    Dbaj o dietę
    Warto zrobić przegląd pożywienia, które na co dzień spożywamy. „Śmieciowe” mało wartościowe jedzenie odgrywa niekorzystny wpływ na poziom naszego nastroju, powodując wahania emocji, niski poziom energii do codziennego działania, mniejszą odporność i większą podatność załamywania się na codzienną dawkę stresu, który każdy naturalnie przeżywa. Dlatego warto zmienić własne nawyki żywieniowe, zadbać o bardziej zróżnicowaną dietę, bogatą w witaminy z grupy B, produkty pełnoziarniste, jajka, sery, ziemniaki, mięso, ryby, orzechy, ananasy, banany, żelazo, selen (zawarty w chlebie, jajkach, mięsie, wątróbce, rybach, łagodnych serach, zielonych warzywach), wszystkie te pokarmy poprawiają bardzo kondycję psychofizyczną ale i wpływają na poprawę humoru.

    Odłóż wyniszczające nałogi
    Wiele osób w chwilach stresu, nudy, zdenerwowania, pali duże ilości papierosów, popija w zaciszu domowym alkohol, czy oddaje się innym uzależniającym ale zabierającym energię – używkom, które odbijają się niekorzystnie na zdrowiu i kondycji psychofizycznej
    Warto pokusić się o odstawienie wyniszczających nasze zdrowie nałogów, jak nadmierne picie zbyt dużych ilości kawy, herbaty, które wypłukują z naszego organizmu ważne minerały i wpływają również na większą podatność załamywania się pod wpływem stresu, mniejszą energię. Również nadmierne picie alkoholu, palenie papierosów odgrywa niekorzystny wpływa na nasze zdrowie i ich odstawienie pomoże osobom z tendencją do nawrotów depresji – w naturalny sposób wpłynąć na nasz lepszy nastrój, większy poziom aktywności i motywacji do pracy nad sobą.
    Kiedy podejmiemy próbę odstawienia niekorzystnych nałogów, oprócz zauważenia u siebie lepszej kondycji psychofizycznej, będziemy mieć też większe poczucie kontroli i pozytywnego wpływu na własne życie.

    Zadbaj o aktywność
    Warto też dbać o porcję ruchu, który bardzo korzystnie odbija się na zwiększeniu sił witalnych w naszym organizmie. Czy to będzie ruch na powietrzu: np. spacery, bieganie, jazda rowerem, czy trochę ruchu na siłowni, czy podczas ćwiczeń w domu, każda porcja ruchu pozytywnie wpływa na zwiększenie naszej motywacji do codziennego działania, podołania codziennym obowiązkom. Oczywiście ruch na świeżym powietrzu, jest bardzo wskazany, ze względu na naturalne wystawianie się naszego organizmu na światło dzienne, które wpływa bardzo pozytywnie na nasz lepszy nastrój. Nawet w pracy, podczas wykonywania codziennych obowiązków warto pamiętać, by przebywać w pomieszczeniach jasnych, blisko okien, by wystawiać się na światło słoneczne i dzienne o czym powinny pamiętać osoby z nawracającą depresją.

    Odpoczywaj
    W codziennym biegu, wypełnianiu obowiązków, nie powinno się zapominać o sobie, o chwilach odpoczynku, odreagowania, chwilach relaksu. Dbałość o sen nie za długi i nie za krótki, odpowiednio długi przynajmniej 7 godzin, odgrywa istotną rolę w zwiększaniu sił witalnych i lepszym nastroju.
    Ćwiczenia fizyczne (tak dla siebie rekreacyjnie, np. poranna gimnastyka, rower, szybki spacer, wędrówki po parku bardzo korzystnie wpływają na poprawę nastroju i kondycji). Również pamiętanie o chwili dla siebie w ciągu dnia, jest bardzo istotne dla naładowania akumulatorów.

    Dbaj o Pozytywne nastawienie
    Na co dzień ważne jest również nasze codzienne nastawienie. Warto zwracać większą uwagę w jaki sposób formułujemy swoje myśli, czy poddajemy się wymyślaniu negatywnych wyobrażeń sytuacji, w których się znajdujemy, czy stopujemy taką negatywną samoocenę w naszej głowie. Ważne jest racjonalnie zauważać u siebie takie momenty, kiedy skłaniamy się do negatywnych wyobrażeń różnych sytuacji, czy kiedy obracamy negatywnie w głowie czyjąś wypowiedź do nas czy nasze własne zachowanie. Gdy zaczniemy wychwytywać u siebie takie momenty, kiedy za bardzo sobie „dowalamy”, nauczymy się pracować nad zmianą sposobu myślenia na bardziej pozytywne i nie popadania w takie pułapki negatywnego myślenia o sobie czy myślenia o przeżytych czy wyobrażanych sytuacjach negatywnie. Wtedy pomału nauczymy się bardziej optymistycznego myślenia o sobie i sytuacjach przeżytych czy oczekiwanych i przestaniemy obracać pod lupą nasze zachowania i wypowiedzi, pod kątem przypinania sobie negatywnych łatek. Jednak, żeby udało się nam się trwale zapanować nad negatywnym myśleniem o sobie, warto zacząć od większej dbałości o siebie, swoje przyjemności, chwile relaksu i odpoczynek ale i aktywne spędzanie czasu, żebyśmy dali sobie możliwość polubienia siebie takimi jacy jesteśmy, dali sobie przestrzeń nie tylko na oczekiwane sukcesy,ale i czasem na błędy, które w żaden sposób nie są wyznacznikiem naszej wartości, tylko małym przecinkiem, w drodze naprzód. Myśli same się nie zmienią – trzeba nad tym pracować i nie pozwolić sobie pogrążać się w negatywnym wyobrażaniu przyszłości, ale stopować takie myślenie.

    Stawiaj sobie drobne cele i większe plany.
    Ważne by widzieć przed sobą jakąś perspektywę, wyznaczać sobie małe a potem większe cele, ale i zostawiać miejsce na drobne i większe przyjemności, które zapewnią nam poczucie sensu istnienia, zapobiegną uczuciu pustki, bezsensu. Podejmowanie na co dzień zaplanowanej aktywności ale i dawanie sobie czasu na wypoczynek ale i spotkania towarzyskie przynajmniej raz w tygodniu z koleżanką, siostrą, kumplem czy kimś kto pomoże nam odreagować tygodniową porcję codziennych stresów są bardzo istotne dla budowania mocnego poczucia własnej wartości.

    Podejmuj ryzyko mimo oporów
    Ważne jest byśmy na co dzień nie tracili zbyt dużo czasu na podejmowanie decyzji szczególnie w sprawach mniejszych. Wielu ludzi napędza swoje negatywne emocje wyobrażaniem sobie różnych rozwiązań, najczęściej najbardziej idealnych, a czasem wyobrażając sobie negatywne konsekwencje, gdyby się coś nie udało. Warto jednak zdać sobie sprawę, że czasem rozwiązania mogą nie być idealne, że czasem można iść na kompromis, że nawet czasem można popełnić błąd, ale i tak idzie się naprzód, tylko nie można cały czas oglądać się za siebie i rozpamiętywać każdego szczegółu swojego zachowania czy wypowiedzianych słów, bo to bywa dołujące i napędza negatywne stany psychiczne. Aby nie poddawać się poczuciu niemocy, poczuciu bezradności, warto przestać oglądać się za siebie, ale mimo czasowych pomyłek czy błędów, warto podejmować kolejne działania, nie poddawać się, bo nie każde nasze działanie musi być na 100%, mamy też prawo do słabości i ona nas w żaden sposób nie określa, pokazuje tylko naszą ludzkość.

    Skupiaj się za zasobach i na teraźniejszości
    Warto zaczynać od siebie, nauka pozytywnego myślenia na co dzień jest bardzo istotna. Każdy z nas ma za sobą wiele doświadczeń zarówno tych pozytywnych, które chętnie wspominamy jak i negatywnych, które nas dołują. Biorąc pod uwagę, że różne doświadczenia są naturalnie wpisane w nasze codzienne życie, warto nauczyć się opierać na tych pozytywnych doświadczeniach, traktując je jako nasze zasoby, a te negatywne doświadczenia potraktować jako część naszej siły dzięki której mogliśmy pójść dalej, by zmierzyć się z trudami. Ważne by nie oglądać się za siebie, ale stawiać przed sobą różne cele,które pomogą nam zaczepić się w teraźniejszości, żyć patrząc przed siebie w lepsze jutro i nie odwracać się za tym, co chcemy zostawić za sobą, silniejsi o każde doświadczenie. Warto mieć gdzieś w głowie listę rzeczy, które podnoszą nas na duchu, odprężają, ładują nasze akumulatory i przypominać sobie o nich, gdy czujemy się gorzej, korzystać z pomocy znajomych przyjaciół, gdy jest nam ciężej na duszy, żeby rozładować napięcie i odreagować.

    Zaakceptuj przeszłość i podążaj naprzód
    Ważne jest, by w przyjaznym otoczeniu odważyć się przyznać przed sobą, co nas bolało, zmierzyć się z trudnymi rzeczami, które przeżyliśmy, warto przepracować je czy to na psychoterapii, czy też równolegle korzystając ze wsparcia najbliższej rodziny czy przyjaciół. Kiedy uda nam się spojrzeć na te trudne przeżycia z pozycji teraźniejszości,zauważyć, że jesteśmy już dalej, że to już za nami, powoli krok po kroku nauczymy się traktować je jako część naszego doświadczenia, naszej historii, która choć chwilami trudna, sprawiła, że możemy być silniejsi, możemy nauczyć się mocniej odczuwać pozytywne teraźniejsze chwile i bardziej się cieszyć doceniać drobne i większe radości.

    Dawaj sobie czas
    Ważne jest, by dać sobie czas, zaakceptować, że na wszystko przyjdzie odpowiednia pora. Jest czas by przyjrzeć się historii, przepracować trudne doświadczenia, czas by zaakceptować to, co mnie dotknęło dobrego i trudnego, ale istotne, by przy pomocy bliskich osób, psychoterapii przestać nurzać się w tym, nie obarczać się winą, nie pozwolić by trudne doświadczenia nas załamały. Krok po kroku można zająć się wyznaczaniem mniejszych celów, planowaniem aktywności, nie oceniać przy tym siebie negatywnie, ale przyjąć, że się stało ale spróbuję wszystkich sił, żeby pójść dalej a jeśli sił i energii braknie, pozwolę sobie pomóc i przyjmę wyciągniętą rękę albo może nawet po nią sięgnę, żeby wyjść z dołka.

    Dbaj o relacje
    Dbaj na co dzień o relacje rodzinne. Pielęgnowanie więzi z przyjaciółmi pozwala nam na bieżąco odnajdywać się w pozytywnych doświadczeniach jak i wychodzić z tych negatywnych przeżyć. Wsparcie jakim są inni ludzie jest nie do co przecenienia zarówno w chwilach, gdy przeżywamy pozytywne doświadczenia jak i w chwilach dla nas bardzo trudnych, kryzysowych. Bycie w różnych relacjach z ludźmi, pozwala zarówno odnaleźć własne zasoby jak i kształtować indywidualizm, uczy stawiania granic sobie i innym, równoważyć wpływy negatywne z pozytywnymi. Jeśli nauczymy się jednocześnie brać i korzystać ze wsparcia przyjaciół, rodziny, ale i dawać im od siebie uwagę i trochę czasu, które są ważne dla budowania relacji, jeśli ten stały kontakt z ludźmi zostanie zachowany, będziemy w stanie radzić sobie z najróżniejszymi chwilami w naszym życiu tymi, które wnoszą radość ale z tymi bardzo smutnymi, dołującymi nas. Relacje z ludźmi ułatwią nam z różnych perspektyw spojrzenie na sprawy, które nas dotykają i nie pozwolą, by kryzysy nas załamały, bo umożliwią punkty odniesienia, które pomogą się podnieść. Stały kontakt z rodziną, przyjaciółmi, znajomymi, pomaga w najtrudniejszych chwilach spojrzeć realnie na sytuacje, w której się znajdujemy, pomaga odnaleźć różne perspektywy, różne drogi wyjścia z najtrudniejszych kryzysów. Dbałość o kontakty z różnymi ważnymi dla nas osobami, na co dzień pomaga nie stać w miejscu, ale każdego dnia podnosić głowę z poduszki, by pójść o krok dalej. Dla osób przeżywających stany depresyjne, ważne, by nawet w najtrudniejszych chwilach pozwolili innym, by się z nimi kontaktowali. Pomoże to im nie zatrzymywać się i nie tkwić w problemie, umożliwi spojrzenie poza ramy bezsilności i z pomocą innych osób umożliwi im poszukiwanie rozwiązań zamiast duszenia się w ciasnym świecie problemów i bezradności. Przyjaciele, znajomi mogą pomóc zobaczyć inną lepszą perspektywę na trudne dla nas sprawy, w obliczu naszego załamania, często potrafią obiektywnie pokazać nam wyjścia z bardzo trudnych kryzysów lub pomogą otworzyć oczy na nowe furtki rozwiązań lub choć odsłonić jakąś perspektywę przyszłości, w której może się dla nas coś zmienić.

    Każdej osobie przeżywającej stany depresyjne, warto jest pomóc, zacząć od podjęcia jakiejś aktywności, może to być rozmowa z przyjacielem, kimś z rodziny, wyciągnięcie na spacer, zapewnienie towarzystwa i wsparcia w codziennych zmaganiach z chorobą, pomoc w zaangażowanie się w realizację prostych celów, wychodzenie by załatwiać proste codzienne sprawy i pomoc w planowaniu stałych punktów zaczepienia, które będą pomagały wychodzić z cienia.

    Oczywiście w przypadkach długotrwałej depresji należy jak najszybciej skontaktować się z psychoterapeutą, który pomoże odnaleźć źródło problemów i pomoże nauczyć się je konstruktywnie rozwiązywać, czasem gdy stan chorego jest bardzo poważny trzeba skontaktować się z psychiatrą, który pomoże farmakologicznie ustabilizować stan psychiczny.

    Tekst: Anna Ręklewska


  • Zrozumieć nastolatka

    i pomóc rozwiązać jego problemy

    Kiedy dziecko dorasta w jego organizmie dochodzi do gwałtownego rozwoju i różnych przemian. Oprócz zmian fizycznych w wyglądzie dziecka, zmian na poziomie hormonalnym, zachodzą też zmiany w postrzeganiu świata i w swojej własnej samoocenie. Rodzi to prawdziwą burzę nastrojów, labilność emocjonalną, skrajne zmiany nastrojów, dziecko może łatwo wybuchać, reagować nieadekwatnie mocno w stosunku do sytuacji, czasem bywa agresywne, niegrzeczne, w opozycji do wszystkiego, co mówią dorośli. Zachodzi tak wiele zmian w organizmie dziecka, jego potrzebach, postrzeganiu siebie, że często dzieci w wieku dorastania są pogubione, chaotyczne, łatwo zmieniają zdanie, łatwo je wyprowadzić z równowagi. U dorastających dzieci rodzi się pragnienie decydowania w pewnych sprawach o sobie, podkreślenia swojej indywidualności, rośnie potrzeba niezależności. Pokazanie swojej oryginalności, indywidualności, może zacząć się od specyficznego sposobu ubierania, które będzie dziecko wyróżniać, kolczyka w pępku, czasem diety, którą dziecko nagle zaczyna stosować. Aby pomóc dziecku łatwiej przejść przez ten trudny dla niego okres, dorośli mogą pomóc mu zrozumieć, co się z nim dzieje, więcej rozmawiać, słuchać, pytać o potrzeby, zauważać w sposób pozytywny zmiany, które w nim zachodzą. Ważne, by dziecko potrafiło nam zaufać i rozmawiać z nami, o tym, co się z nim dzieje. Warto dbać o relacje rodzić – dziecko, o jego poczucie, że interesuje nas co się w jego życiu dzieje, żebyśmy na bieżąco wiedzieli, z czym dziecko ma problem, czuło się doceniane i zauważane w ważnych dla niego sprawach ale i rozumiane, gdy przeżywa swoje smutki i żale. Istotne, by nasze dziecko czuło się szanowane i wiedziało, że może na nas liczyć nie tylko przy przeżywaniu z nim jego radości, ale i rozumieniu jego rozterek i wspieraniu w kłopotach. Kiedy nawet musimy odmówić dziecku w pewnych sprawach, dla jego dobra czy bezpieczeństwa, ważne by mu wytłumaczyć skąd się bierze nasza decyzja, dlaczego tym razem się nie zgadzamy np. na jakieś jego zachowania czy zbyt późne wyjście z domu, czy zakolczykowanie wargi. Warto rozmawiać z naszymi nastolatkami i tłumaczyć im nasze argumenty za i przeciw czemuś, co chce nasza latorośl.

    Najważniejsze w kontakcie z naszymi dziećmi jest:

    Zrezygnowanie z wydawania nakazów, zakazów, rozkazów. Zamiast tego Prośba, Rozmowa: Zamiast „Natychmiast posprzątaj lub wynieś śmieci”, możemy poprosić, „Mógłbyś posprzątać tutaj”, czy łagodnie „Wynieś śmieci proszę, bo już jest pełno” w ten sposób pokazujemy szacunek i nie urażamy uczuć dziecka nie prowokujemy do buntu. Poza tym komunikaty: „Natychmiast”, „W tej chwili to zrobisz”, „W tym momencie”, działają na nasze dzieci jak płachta na byka i mają skutek odwrotny, powodując narastanie buntu i agresji do nas rodziców.
    Zrezygnowanie z atakowania, oskarżania, oceniania na rzecz szczerej rozmowy o uczuciach i potrzebach:
    Zamiast mówić „znowu nawaliłeś”, czy „znowu dostałeś złą ocenę”, możemy powiedzieć „Jeśli chcesz razem do tego usiądziemy, czy mogę Ci jakoś pomóc się z tym uporać?” „Zastanówmy się, co zrobić, żeby móc to poprawić”. Starajmy się nie szukać błędów dziecka, nie oceniać negatywnie jego zachowania. Opiszmy co nas niepokoi i zaproponujmy wspólne rozwiązanie problemu. Postarajmy się zrezygnować z długich monologów, kazań wyprowadzających nasze dzieci z równowagi, lepiej odnieść się do konkretnej rzeczy, która jest dla nas ważna, zamiast zabawiać się w śledczego przesłuchującego winnego, szczerze z dzieckiem porozmawiajmy, odnosząc się do naszych uczuć i emocji dziecka. Staraj się nie oceniać dziecka, ono już i tak wystarczająco mocno cenzuruje swój wygląd i osobowość, zamiast tego mówmy dziecku czego byśmy od niego chcieli, oczekiwali.
    Nasz nastolatek teraz najbardziej nas potrzebuje, naszej uwagi, zauważania, że jest w czymś dobry, że w czymś się sprawdza, że jest samodzielny. Jeśli chcemy skrytykować ugryźmy się w język, lepiej powiedzieć o uczuciach niż źle ocenić. Postaraj się swojego nastolatka traktować z szacunkiem, czasem zapytajmy go co o tym sądzi, weźmy czasem jego zdanie pod uwagę. Warto postarać się o cierpliwość i postarać się wysłuchać do końca jak wygląda zdarzenie ze strony naszej latorośli.

    Staraj się używać wyjaśniających argumentów. Spróbuj unikać nakazów i zakazów, zrzędzenia w stylu:

    > Ja na Twoim miejscu,
    > Kiedy miałam tyle lat, co Ty,
    > Jesteś podobna w tym zachowaniu do swojej matki,
    > Mówisz jak ojciec,
    > Dopóki ja Cię utrzymuję…,
    > Będziesz robić co mówię,
    > Nie pozwalam i koniec dyskusji…,
    > Tyle dla Ciebie robię a Ty mi się tak odwdzięczasz…,
    > Zakazuję i koniec na tym…,
    > Masz robić jak ja Ci mówię i koniec…,
    Te komunikaty rodzą w dziecku poczucie niezrozumienia, agresji.

    Staraj się Nie oceniać i nie wydawać ostatecznych wniosków o swoim dziecku w stylu:

    > Tobie nic nie można powiedzieć bo nie warto…,
    > Mówiłam, że tak będzie…,
    > Wiedziałam, że tak się to skończy…,
    > Wstyd mi przynosisz na każdym kroku…,
    > Zrób jak uważasz i tak się sparzysz…,
    > Nidy nic do Ciebie nie dotrze…,
    > Ciągle muszę się za Ciebie tłumaczyć, wstydzić…,
    > Nie będę Ci tego tłumaczyć, bo i tak tego nie pojmiesz…,
    > Nie interesuje mnie co teraz zrobisz…,
    > Stale się za ciebie wstydzę….
    Powyższe stwierdzenia degradują dziecko, powodując, że czuje się ono gorsze, mało warte i po usłyszeniu takich stwierdzeń zamyka się w sobie przestając nam ufać. Tutaj jest potrzebna pomoc psychologa, specjalisty, kiedy trudno nam dotrzeć do dziecka i pomóc mu rozwiązać kłopoty.

    Postaraj się źle nie oceniać inności, oryginalności, niezależności swojego nastolatka, bo on na razie próbuje tworzyć swoją tożsamość.
    Staraj się źle nie oceniać swojego nastolatka, jego wyborów, kumpli i koleżanek, sposobu ubierania czy stylu jaki przybrał, by się wyróżnić.
    Spróbuj nie roztaczać parasola ochronnego nad swym nastolatkiem, pozwalając mu na niektóre samodzielne wybory, budowanie pewności siebie i dobrej samooceny. Do tego potrzebna jest szczera rozmowa z dzieckiem, przedstawianie mu swoich argumentów zamiast wydawania zakazów i nakazów. Pozwól dziecku na budowanie swojej tożsamości poprzez różne hobby, zainteresowania, tworzenie swojego stylu, bądź zawsze o krok, by na bieżąco rozpoznawać potrzeby dziecka i pozwalać mu się dobrze rozwijać.
    Nie martw się, że za późno dostrzeżesz kłopoty. Gdy Twoje dziecko na bieżąco będzie mogło rozmawiać z Tobą o swoich radościach, trudnościach i potrzebach, będzie miało pewność, że ze wszystkim może przyjść do Ciebie, liczyć na pomoc rodzica, samo Ci powie o swoich rozterkach a Ty Będziesz mógł w porę zareagować.
    Niektóre zachowania naszych nastolatków są związane z ich dojrzewaniem, jak dziwny styl ubierania, przestawianie się na różne diety, w czym rodzic może pomóc, by było to racjonalne i zdrowe.
    Niepokojące zachowania, przy których nie ma co już czekać, że same wygasną, powinny nas zaalarmować, byśmy udali się do specjalisty psychologa, terapeuty:
    Kiedy np. nasz nastolatek diametralnie zmienia swój sposób bycia, coraz później wraca do domu, nie uczy się, ma coraz słabsze oceny i obniżoną frekwencję z powodu wagarów, zaczyna kłamać. Przyłapujemy go na zażywaniu środków psychoaktywnych np. alkoholu, narkotyków, gdy zmienia środowisko kolegów, w którym się obraca, unika rozmów z nami, nie chce nam przedstawić nowych przyjaciół, a my na podstawie jego bierno-agresywnych zachowań, zaczynamy podejrzewać, że obraca się środowisku przestępczym czy łamiącym prawo. W takich sytuacjach nie mamy na co czekać, trzeba zareagować od razu, skorzystać z pomocy psychologa, który pomoże nastolatkowi wzmocnić swój obraz siebie i wygasić niepożądane zachowania.
    Również zachowania świadczące o wycofaniu się dziecka z życia rówieśników, brak hobby, narastające zachowania agresywne wobec rodziców i otoczenia, zaniedbywanie się dziecka fizyczne (w ubiorze i estetyce), kilkugodzinne spanie w ciągu dnia, narastająca depresja czy apatia lub autoagresja w zachowaniu dziecka, powinny nas zaniepokoić i skłonić do wizyty u specjalisty, psychologa.

    Jeśli zauważasz, że Twój syn, zmienił swoje zachowanie wobec Ciebie i otoczenia, zaczął być wulgarny czy bardzo buntowniczy, negujący Twoje zdanie lub córka stała się agresywna, negująca wszystko, co powiesz, lub zamykająca się w sobie, izolująca, zaniedbująca się w obowiązkach domowych czy w szkole, czas udać się do specjalisty i skorzystać z pomocy terapeuty, który pomoże Wam nauczyć się ze sobą komunikować i rozwiązać trudności.

    W tym okresie, kiedy nastolatki dorastają, grupa rówieśnicza staje się dużym autorytetem, zdanie kolegów, dobra pozycja w grupie, akceptacja staje się dla młodego człowieka bardzo ważna. Jeśli nastolatek odnajdzie swoje miejsce w pozytywnej grupie, będzie czuł się akceptowany, zauważany, rodzice będą mogli być spokojni, że poradzi sobie z obowiązkami w szkole i że mimo czasowych buntów, będą mieli z nim dobry kontakt. Jeśli natomiast nastolatek nie będzie potrafił znaleźć sobie miejsca w pozytywnej w grupie, poczuje się odrzucony, z jakichś względów nieakceptowany lub znajdzie się w grupie łamiącej obowiązujące normy społeczne czy nieprzestrzegającej prawa, rodzice powinni zareagować i zapewnić dziecku pomoc terapeuty, czy wykwalifikowanego psychologa, żeby dziecko miało szansę odbudować niskie poczucie własnej wartości i tworzyć udane relacje z rówieśnikami.
    W tym okresie dla dziecka jest niezmiernie ważne odnalezienie się w jakiejś grupie rówieśników, dobrze, gdy rodzice interesują się, wiedzą z kim spotyka się ich dziecko, umożliwiają dziecku spotkania z rówieśnikami. Jeśli rodzice będą uważni na hobby dziecka, będą interesować się jego zainteresowaniami, będą gotowi poznać przyjaciół latorośli, ostrożni w wypowiadaniu krytyki wobec jego kolegów i zainteresowań i bardziej nastawieni na komunikację z nastolatkiem, na interesowanie się co się u niego dzieje w jego życiu emocjonalnym i społecznym, zbudują z nastolatkiem zaplecze wzajemnego zaufania. Gdy dziecko ma pewność, że może liczyć na dorosłego, że o wszystkim może mu powiedzieć bez obawy złej oceny, wyśmiania czy zbagatelizowania jego rozterek czy kłopotów, dorosły może być spokojny, że będzie sprawnie przebiegać komunikacja między nim i jego dzieckiem i że w porę zauważy, że coś z jego dzieckiem dzieje i wtedy korzystając z pomocy doświadczonego terapeuty, będą mogli razem pomóc dziecku przezwyciężyć powstające trudności.

    Jeśli rodzic zauważy, że dziecko ma kłopoty z nauką, lub szczególne trudności w jakimś przedmiocie czy nagle jego oceny i frekwencja się obniżyły, warto poradzić się psychologa, który przez wnikliwą diagnozę i pomoc terapeutyczną będzie mógł pomóc naszemu dziecku poprawić swoje wyniki w szkole i podnieść jego motywację do starań.
    Krytyka dziecka przez dorosłych, ośmieszanie go, wytykanie złych ocen, grożenie czy obcinanie przywilejów z powodu słabszych ocen, skutkują zaniżonym poczuciem wartości dziecka i niechęcią do nauki i brakiem motywacji polepszenia ocen. Skuteczniejsza jest szczera rozmowa z dzieckiem, co mu sprawia kłopoty, jakie ma trudności, w czym czuje się dobry, w jakich przedmiotach czuje się silny a w jakich słabszy. To może dziecku nabrać pewności, że nie musi być orłem we wszystkim, ale może starać się być coraz lepszy w tym co czuje, że daje sobie radę. Psycholog może pomóc określić profil zdolności ucznia i na tej podstawie wyjaśnić skąd się biorą jego słabsze i lepsze oceny, choć czasem nakładają się na to też inne przyczyny jak relacje z rówieśnikami, poczucie własnej wartości, wzmocnienia lub ich brak od rodziców, poczucie bycia akceptowanym. Mają one duży wpływ na motywację do nauki dziecka lub jej brak, poczucie bycia potrzebnym i docenianym i wartościowym. Brak u dziecka pewności siebie, zaniżona samoocena dziecka, brak poczucia zrozumienia i dostrzeżenia go przez dorosłych, przekłada się na brak jego motywacji do zdobywania osiągnięć szkolnych, brak jego chęci zmiany na lepsze, wtedy nie ma już na co czekać, warto skorzystać z pomocy specjalisty psychologa, który pomoże znaleźć pierwotną przyczynę problemów i rozwiązać je, pomagając dziecku lepiej poczuć się we własnej skórze.

    Najważniejsze, by dzieci czuły się szanowane. Słuchaj dziecka w taki sposób, by nie miało wątpliwości, że je rozumiesz, szanujesz i że mu współczujesz. Nawet, gdy dziecko dostaje kolejne złe oceny i tłumaczy Ci, że nauczyciele źle go traktują, że napiętnowują go, nie lekceważ problemu. Im bardziej pozwolisz się swojemu dziecku wygadać, wyżalić, tym bardziej pomożesz mu zrozumieć co leży u podstaw trudności. Daj do zrozumienia swojemu nastolatkowi, że go słuchasz, że przykro Ci, że on źle się czuje w szkole, powiedz do niego: „Rozumiem, że zdarza się, że nauczyciele sprawiają Ci przykrość, że czasem Jesteś potraktowany niesprawiedliwie”. Twoje dziecko to usłyszy, zastanowi się, i będziesz mógł dać do zrozumienia swojej latorośli, że czasem rzeczywiście mogło zostać potraktowane niesprawiedliwie ale wiele też zależy od jego własnego zachowania, od jego starań, żeby coś poprawić. Gdy emocje nastolatków szaleją i trudno dotrzeć do nich poprzez spokojną wymianę zdań, dorosłemu czasem trudno zahamować własną eskalację złości, gdy jego nastolatek trzaska drzwiami, zamyka się w pokoju, wrzeszczy i nie dopuszcza dorosłego do zdania. Wtedy potrzebna jest pomoc specjalisty, który pomoże zarówno dziecku jak i dorosłemu poukładać emocje, poczuć się ważnym i dotrzeć do istoty spornych kwestii. Dobrze jest pamiętać, żeby nie wchodzić w dyskusję z nastolatkiem, który jest rozzłoszczony, wściekły i kipiący negatywnymi emocjami. Lepiej przeczekać jak emocje opadną, poinformować swoje dziecko, że powróci się do tej rozmowy i dopiero, gdy oboje ochłoniecie spokojnie spróbować porozmawiać z dzieckiem i powiedzieć mu, że takie agresywne zachowanie jest niedopuszczalne, ale że rozumiesz, że źle się czuje i chciałbyś mu pomóc, ale oboje musicie się starać pracować nad konstruktywną komunikacją.

    Jeżeli Twoje dziecko odpowiada buntem na wszelkie prośby, groźby, zakazy i nakazy, żeby coś zrobiło np. w domu, zaprzestań nakazywać i zakazywać. W mądrej komunikacji usiądź i pogadaj z dzieckiem ile jest obowiązków w domu, zapytaj go, jakie jest jego zdanie – jak domownicy mogliby się podzielić obowiązkami. Kiedy Twoje dziecko poczuje się ważne, słuchane, dostrzegane, kiedy będzie wiedziało, że jego zdanie się liczy a ono jest szanowane samo zacznie pomagać Ci w obowiązkach ale Ty angażuj się w pytanie go o zdanie lub dawaj mu prawo wyboru. Doceń też jego wysiłki choćby nawet wydawały ci się mierne, możesz powiedzieć od czasu do czasu całkiem nieźle ci poszło, całkiem dobrze dałeś radę, żeby wiedziało, że warto się starać. Możesz też od czasu do czasu dać mu w nagrodę jakiś przywilej np. w sobotę możesz godzinę później pójść spać czy może pójdziemy razem do kina w weekend.

    Jeżeli zauważasz, że Twoje dziecko zaczyna zatajać pewne fakty, zdarzają mu się kłamstwa, nie mówienie Ci całej prawdy, zanim zaczniesz oskarżać dziecko, źle je oceniać, spokojnie zapytaj czego tak naprawdę boi się w kontakcie z Tobą. Warto zastanowić się czego brakuje w Waszej relacji. Może stawiasz zbyt wysoko poprzeczkę oczekiwań dla swojego dziecka, może w komunikatach kierowanych do niego nie dajesz mu szansy i prawa do popełnianych błędów, może dziecko zwyczajnie boi się zawieźć Ciebie dorosłego, powiedzieć Ci, że się potknęło, popełniło jakiś błąd. Daj do zrozumienia dziecku, że może na ciebie liczyć, że będzie dla Ciebie tak samo ważne i kochane, nawet jeśli czasem coś mu się nie uda. Jednocześnie powiedz dziecku, że kłamstwa powodują, że zostaje naruszone zaufanie, że bardziej się o nie martwisz, zapytaj dziecko jak ono by się czuło będąc okłamywane, oszukiwane i jak wyobraża sobie że można zaufanie odbudować, ale zawsze zapewnij młodego człowieka, że może na ciebie liczyć i jest Ważny.

    Gdy widzisz, że coś zaczyna się dziać z Twoim dzieckiem, że izoluje się od otoczenia, jest zamknięte w sobie, dostrzegasz, że coś je trapi ale trudno mu o tym mówić lub nie chce z Tobą rozmawiać, postaraj się o większą wyrozumiałość. Bądź obok dziecka, by wiedziało, że może liczyć na rozmowę z Tobą i wsparcie, ale nie narzucaj się dręczącymi pytaniami, negatywną oceną. Przeciwnie przy dziecku podkreślaj jak ważne jest dla Ciebie. Możesz mu powiedzieć, że niepokoi Cię jego milczenie, bo chciałabyś mu pomóc i żeby pamiętało, że jesteś obok, żeby mu pomóc bez względu na to, co je martwi. Kiedy dziecko będzie miało pewność, że go nie “skreślimy”, nie ocenimy źle jako człowieka ale pomożemy mu rozwiązać problem i nadal będzie miało poczucie, że mimo sprawiania trudności jest dla nas bardzo ważne, łatwiej będzie mu zaufać nam i podzielić się tym, co je martwi lub poprosić o pomoc naszą lub w poważniejszych problemach o pomoc specjalisty terapeuty.

    Nastolatkowi czasem trudno poradzić sobie z własnymi nastrojami, trudno mu zrozumieć i opanować burzę hormonalną, która powoduje zmiany w jego ciele, dojrzewanie i zmienność nastrojów. Gdy trudno nam dotrzeć do nastolatka, nie wiemy jak mu pomóc, bo czujemy, że oddala się od nas, warto pójść z dzieckiem na terapię, która pomoże mu poczuć się dobrze w swojej „nastoletniej skórze” i pomoże mu bardziej uwierzyć w siebie i rozwiązać dręczące go problemy.
    Gdy zauważasz, że zachowanie Twojego dziecka stało się bardziej agresywne, buntownicze wobec Ciebie i otoczenia, że dziecko opuściło się w nauce i jest zdekoncentrowane i wiążesz to ze spędzaniem czasu w gronie znajomych lub zauroczeniem Twojego dziecka w koledze lub koleżance, porozmawiaj szczerze z nastolatkiem. Powiedz mu, że cieszysz się, że ma sympatię czy grono ważnych kolegów i że to ważne, że się dobrze czuje w towarzystwie ważnych dla niego osób. Porozmawiaj jednak z dzieckiem o tym, że martwisz się, że zaniedbuje naukę i że musi tak organizować spotkania z przyjaciółmi czy sympatią, żeby nie zawalać szkoły. Zapytaj dziecka jaki ma pomysł, żeby pogodzić poprawę ocen i spotkania z ważną dla niego osobą. Dziecko poczuje się szanowane i nie będzie miało potrzeby ukrywania spotkań z przyjaciółmi i razem możecie ustalić, że na czas poprawy ocen, dziecko trochę ograniczy ilość i długość spotkań ze znajomymi. Jako rodzic wykaż inicjatywę i staraj się poznać znajomych córki / syna, pokaż, że akceptujesz, że są dla niego ważni. Jeśli dziecko nadal ma słabe oceny a Tobie rodzicowi trudno dotrzeć do nastolatka i negocjować z nim, by pomóc mu zmotywować się do nauki i szczerej rozmowy z Tobą, dopasowana do Waszych potrzeb diagnoza i terapia może pomóc znaleźć przyczynę narastających trudności w nauce i poprawić komunikację między Wami.


     
    Jeśli nie podoba Ci się styl ubierania dziecka, czy hałaśliwa muzyka, czy dieta którą dziecko stosuje, nie zakazuj od razu i nie oceniaj negatywnie nastolatka. Porozmawiaj z nim szczerze, dlaczego taki styl wybrał, co on mu daje, zainteresuj się, jakie uczucia powoduje taka muzyka, jakie inspiracje z niej czerpie, postaraj się pomóc dziecku tak skomponować nową dietę, by była pełnowartościowa. Rozmowa i zainteresowanie się dzieckiem, jego hobby i wyborami, pomoże mu poczuć się ważnym, dzięki temu odkryjesz czego potrzebuje Twój nastolatek, czego mu brakuje, jakie ma kompleksy, czego się obawia. Przy Twojej pomocy nowe hobby może okazać się wartościowe a jeśli niepokoi Cię, że Twoje dziecko zajmuje się czymś ryzykownym czy niebezpiecznym, szkodliwym, zgłoście się do psychologa, który ułatwi nastolatkowi odzyskać adekwatne poczucie wartości i rozwiązać trudności.

    Tekst: Anna Ręklewska

     


  • Nadpobudliwość

    ADHDAttention Deficit Hyperactivity Disorder z ang., czyli Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Deficytem Uwagi. Określenie ADHD obejmuje ADHD z zaburzeniami hiperaktywnymi, jak i bez nich, u dorosłych i dzieci. Czasami można się spotkać też z terminem ADD (Attention Deficit Disorder), który pojawił jako pierwszy na określenie zaburzenia, a także AADD (Adult Attention Deficit Disorder) lub AADHD jako zaburzenie u osób dorosłych.

    Jest to grupa zaburzeń charakterystyczna dla pierwszych pięciu lat życia. Objawia się brakiem wytrwałości w realizacji zadań wymagających zaangażowania poznawczego, skłonnością do przechodzenia od jednej czynności do drugiej bez ukończenia którejkolwiek z nich oraz niezorganizowaną, słabo kontrolowaną nadmierną aktywnością.

    Z badań wynika, że ADHD występuje u dzieci w wieku wczesnoszkolnym (od 6 do 9 lat) w przedziale od 4% do 8%, głównie chłopców – niezależnie od rasy i kultury. Następnie częstość występowania zmniejsza się o 50% na każde 5 lat, jednakże u 60% dorosłych utrzymują się niektóre lub wszystkie cechy zespołu – zwłaszcza dotyczące deficytów uwagi.

    Klasyfikacja

    Zgodnie z obowiązującymi również w Polsce międzynarodowymi klasyfikacjami zaburzeń zdrowia, takimi jak np. DSM–III R, nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci wchodzi w skład grupy zaburzeń związanych z zachowaniami destrukcyjnymi. Natomiast wg cytowanej ICD–10, należy do zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i wieku młodzieńczym.

    Podłoże biologiczne

    Zespół nadpobudliwości psychoruchowej to zespół zaburzeń, najczęściej o podłożu genetycznym, który powoduje powstawanie objawów z grup impulsywności: nadruchliwość i zaburzenia koncentracji uwagi, spowodowane zaburzeniami równowagi pomiędzy układem dopaminowym i noradrenalinowym w ośrodkowym układzie nerwowym.

    Objawy ADHD również występują na skutek:
    • uszkodzenia centralnego układu nerwowego,
    • niedotlenienia w czasie porodu,
    • także przy innych zespołach objawowych np. u pacjentów z łamliwym chromosomem X.

    Związek z czynnikami biologicznymi i społecznymi

    Zespół nadpobudliwości psychoruchowej o podłożu biologicznym – oznacza, że istotne znaczenie mają wpływy wychowawcze a także czynniki psychogenne.

    Poszczególne objawy podobne do zespołu nadpobudliwości psychoruchowej mogą występować np. u dzieci, które są wychowywane bez jasnych systemów zasad i konsekwencji, oraz np. u dzieci maltretowanych fizycznie, psychicznie lub seksualnie.

    Występujące Objawy

    Zaburzenie może mieć różny charakter i występuje w różnych stopniach nasilenia. U bardzo wielu osób, szczególnie dorosłych, objawy są zamaskowane przez występujące inne problemy np. depresję, alkoholizm, przez co trudno rozpoznać samo ADHD.

    W trakcie badań nad nadruchliwością w latach 70-tych Virginia Douglas (z Kanady) sformułowała cztery cechy klinicznego obrazu ADHD:
    • trudności w podtrzymywaniu wysiłku i uwagi
    • impulsywność
    • problemy z kontrolą poziomu pobudzenia
    • potrzeba bezpośredniego wzmocnienia

     Objawy w Sferze ruchowej

    • niemożność pozostawania w bezruchu przez nawet krótki czas
    • wyraźny niepokój ruchowy w zakresie motoryki (małej i dużej)
    • zwiększona szybkość i częsta zmienność ruchów (wrażenie ciągłego pośpiechu)
    • bezcelowe chodzenie, bieganie bez celu, przymusowe wymachiwanie rękami
    • podrywanie się z miejsca, bieganie, podskakiwanie
    • wzmożone drobne ruchy kończyn (machanie nogami, poruszanie palcami rąk, ciągłe zajmowanie się rzeczami, które leżą w zasięgu rąk lub nóg, kiwanie się na krześle itp.)

    Objawy występujące w Sferze poznawczej

    • trudności w skupieniu uwagi (uwaga chwiejna, wybitnie zależna od czynników afektywnych)
    • brak wytrwałości w przypadku małego zainteresowania i niedostrzegania bezpośredniej korzyści z działania
    • wzmożony odruch orientacyjny
    • znaczna męczliwość w pracy intelektualnej i związana z tym nierównomierna wydajność, pochopność
    • przerzucanie uwagi z obiektu na obiekt (udzielanie nieprawidłowych, nieprzemyślanych odpowiedzi na pytania lub nieprawidłowe rozwiązywanie zadań), pobieżność myślenia
    • w badaniach inteligencji niektórzy autorzy stwierdzają poziom “poniżej spodziewanego”, głównie w skalach wykonawczych
    • brak umiejętności planowania, trudności wizualno-motoryczne, trudności syntetyzowania w myśleniu
    • u wielu dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi występują pewnego rodzaju zaburzenia mowy lub języka, w skład  których wchodzą:
    – opóźnienie rozwoju mowy
    – kłopoty z artykulacją
    – problemy ze strukturą zdań
    – nieprawidłowe układanie dźwięków
    • trudności stanowi także pisemne wyrażanie myśli i słów

    pamięć krótkotrwała

    Objawy pojawiające się W Sferze emocjonalnej

    • nieopanowane, nieraz bardzo silne reakcje emocjonalne
    • wzmożona ekspresja uczuć
    • zwiększona wrażliwość emocjonalna na bodźce otoczenia
    • wybuchy złości
    • impulsywność działania

    Cechy osobowości u dziecka korelujące z zaburzeniami koncentracji uwagi

    • działanie impulsywne,
    • chęć dominowania w grupie
    • niska samoocena
    • okresowo występująca depresja
    • niedojrzałe zachowanie
    • zaburzenia snu w tym:
    – wczesne budzenie się
    trudności z zaśnięciem
    – niespokojny sen
    • rozwój fizyczny:
    – wysoki poziom aktywności fizycznej
    • rozwój społeczny:
    – opóźniony rozwój społeczny
    trudności w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami
    – popisują się przed rówieśnikami, aby zwrócić na siebie uwagę

    Diagnoza różnicowa z Zespołem Aspergera

    – nawet do 35% osób może mieć problemy typowe dla zespołu Aspergera.

    Objawy występujące we wczesnym dzieciństwie:

    Wykonanie diagnozy ADHD we wczesnym dzieciństwie nie jest możliwe. Występuje jednak kilka objawów sugerujących wystąpienie ADHD w późniejszych latach:

    • ciągła aktywność ruchowa
    • dziecko nie uczy się na własnych błędach,
    • opóźniony albo przyspieszony rozwój mowy
    • problemy ze snem
    • problemy z jedzeniem (wygląda na to, że dziecko nie ma czasu na jedzenie), łącznie z występowaniem wymiotów, lub słaby odruch ssania
    • ataki kolki, które mogą wynikać z uczulenia, ale również mogą być wynikiem zaburzeń koncentracji uwagi
    • dzieci nadpobudliwe nie lubią (wg opinii wielu rodziców), gdy się je przytula (to jest związane z współwystępującą nadwrażliwością dotykową, ale nie z ADHD)

    Objawy występujące w wieku szkolnym

    • trudność w sprostaniu wymaganiom szkolnym (niemożliwe zajęcia w pozycji siedzącej- )
    • trudność w utrzymaniu uwagi przez całą lekcję, “bujanie w obłokach”
    • nadmierna gadatliwość i impulsywność

    Objawy występujące u Dorosłych

    Kryteria dla ADHD u dorosłych

    • Historia występowania ADHD w dzieciństwie, z istniejącym zarówno deficytu uwagi, jak i nadpobudliwości motorycznej, oraz współwystępowanie co najmniej jednego z następujących objawów: nieprawidłowe zachowanie w szkole, impulsywność, emocjonalna nadpobudliwość i nieopanowane wybuchy gniewu.
    • Utrzymujące się w wieku dorosłym problemy z utrzymaniem uwagi i nadpobudliwością ruchową łącznie z dwoma z następujących pięciu objawów: chwiejność emocjonalna, wybuchowy temperament, niska odporność na stres, brak zorganizowania i impulsywność.

    U Osób dorosłych z ADHD

    Natężenie objawów ADHD może zmniejszać się wraz z upływem czasu. Mimo to według badaczy od 30% do 70% dzieci ze zdiagnozowanym ADHD posiada co najmniej niektóre jego objawy (lub nawet wszystkie) również w życiu dorosłym. Osoby pełnoletnie z ADHD pozbawione odpowiedniego leczenia zazwyczaj wiodą chaotyczny tryb życia, łatwo wpadają w uzależnienia się od środków farmakologicznych i alkoholu. Często współwystępują też inne zaburzenia, jak depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, uzależnienia, bądź niezdolność do nauki. Z ADHD można wyrosnąć, lub pozostaną tylko niektóre symptomy, jednak powikłania zwykle pozostają – dlatego ważne jest jak najwcześniejsze podjęcie stosownego leczenia by nie dopuścić do ich rozwoju.

    Wykonanie Diagnozy i dostosowanie odpowiedniej Terapii

    W skład oceny profilu psychoedukacyjnego wchodzą:

    Testy na inteligencję

    Ocena osiągnięć dziecka w zakresie pięciu podstawowych umiejętności: czytania, literowania, liczenia, pisania i mówienia

    Testy inteligencji przeprowadza się z dwóch ważnych przyczyn :
    – aby ocenić ogólne możliwości dziecka oraz zorientować się, czy istnieje znacząca różnica między możliwym a aktualnym poziomem osiągnięć w zakresie podstawowych umiejętności
    – dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi mają charakterystyczną dużą rozpiętość w wynikach IO

    Zdiagnozowanie pewnego stopnia niedojrzałości ośrodkowego układu nerwowego dziecka, np. poprzez korowe potencjały wywołane EEG, pozwala na dokładne stwierdzenie zaburzeń koncentracji uwagi u dzieci, oraz ich sklasyfikowanie.

    Opierając się na wszechstronnym badaniu dziecka, w skład którego wchodzi badanie lekarskie, badanie psychopedagogiczne, badania neurofizjologiczne, ocena mowy oraz terapia zajęciowa, tylko u nielicznych dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi diagnoza nie ujawnia problemu.

    Zdecydowana większość będzie sklasyfikowana jako pacjenci z łagodną, średnią lub ciężką postacią zaburzeń koncentracji uwagi. Badania umożliwiają wykazanie, czy nadpobudliwość jest częścią obrazu klinicznego choroby, czy nie. W ten sposób zbadane dziecko, można poddać właściwej terapii.

    Jak Pomóc takim dzieciom

    Już sama diagnoza często ma efekt terapeutyczny z uwagi na pokazanie konkretnych możliwości pomocy tym dzieciom.

    1. Edukowanie: pogłębianie wiedzy na temat zaburzeń przez pacjenta.
    2. Strukturalizacja: wprowadzenie działań mających na celu zwiększenie możliwości organizacji życia – dyscypliny (segregowanie danych, codzienne planowanie)
    3. Terapia indywidualna: celem jest modyfikowanie zachowań poprzez wygaszanie złych nawyków, oraz wzmacnianie dobrych zachowań, nawyków (zasada zasad i konsekwencji). Terapia behawioralna daje skutki długoterminowe.

    Ważne jest też kompensowanie zaburzeń – czyli  nauczanie wyrównujące – są to dodatkowe zajęcia, podczas których, dziecko nabywa pewnych nawyków pomagających w uczestniczeniu w zajęciach. Ważne by zaangażowani byli rodzice.

    Uwzględnienie Terapii mowy i języka

    1. U dzieci nadpobudliwych psychoruchowo mogą (jak i u innych dzieci) występować zaburzenia mowy (np. jąkanie, problemy z artykulacją), dlatego w tych przypadkach potrzebna jest pomoc logopedy.

    Uczestnictwo w terapii zajęciowej

    1. Ważny jest prawidłowy rozwój motoryczny dziecka.
    2. Kontrolowanie diety: istnieje przypuszczenie, że spożywanie takich produktów jak: kakao, środki konserwujące, barwniki, salicylany, cukier mogą dodatkowo wzmagać aktywność dziecka – jednak brak na ten temat dokładnych badań naukowych.

    W 2007r na Uniwersytecie w Southampton (UK) przeprowadzone zostały badania, które pokazały zdecydowany związek pomiędzy spożywaniem barwników w kombinacji z konserwantem benzoesanem sodu, z napadami histerii, obniżeniem koncentracji, nadpobudliwością oraz reakcjami alergicznymi. Szkodliwe barwniki – tak zwana szóstka z Southampton to: – Tartrazyna (E102) – Czerwień koszenilowa (E124) – Żółcień pomarańczowa (E110) – Azorubina (E122) – Żółcień chinolinowa (E104) – Czerwień Allura (E129) Badanie zostało opublikowane w czasopiśmie Lancet 6 września 2007 roku. Po poznaniu wyników badań brytyjska Foods Standards Agency (FSA) zdecydowała się wydać zalecenia dotyczące wycofania produktów zawierających te barwniki. Wprowadzone zostały zmiany w jadłospisie szkolnych stołówek. Sieci supermarketów Sainsbury oraz Marks and Spencer  zaczęły wycofywać te szkodliwe produkty ze swoich półek. Jednocześnie FSA nie wprowadziła zakazu sprzedaży takich produktów decyzję zostawiając opiekunom i rodzicom. Sprawę przekazano do organów UE. W czerwcu 2010 Parlament Europejski, ulegając naciskom producentów żywności, odrzucił umieszczanie ostrzeżeń na opakowaniach.

    Farmakologia – Leczenie

    Cel stosowanych leków w terapii ADHD  to zmniejszenie lub zlikwidowanie niekorzystnych objawów bez wywoływania skutków ubocznych. Zdaniem badaczy leki te to najskuteczniejsza formą leczenia ADHD. U około 85% dorosłych leki przynoszą poprawę. Dwie kategorie stosowanych leków to stymulanty i niestymulanty. Znane leki łagodzą jedynie objawy ADHD, np. przez podnoszenie ilości noradrenaliny lub/i dopaminy – substancji, których poziom w mózgu pacjentów jest obniżony.

    Stymulanty

    Istnieją dwa główne rodzaje stymulantów. Występują w wersjach o niezmodyfikowanym i spowolnionym uwalnianiu:
    • metylofenidat – występuje m.in. pod nazwami handlowymi Concerta (metylofenidat o spowolnionym uwalnianiu dostępny w Polsce) i Ritalin (popularny w USA, w Polsce dostępny jedynie drogą importu docelowego)
    • pochodne amfetaminy – znane pod nazwami handlowymi Dexederine, Adderall (również dostępne jedynie poprzez import docelowy leków)

    Popularny w Polsce preparat Concerta znajduje się od 2009 roku na liście leków refundowanych jako jedyny z preparatów przeznaczonych do leczenia ADHD. Refundacji nie podlegają jednak pacjenci, którzy przekroczyli 18 rok życia, ponieważ lek ten, podobnie jak i reszta stymulantów jest zarejestrowany w Polsce jedynie dla dzieci i młodzieży (6-18 lat).

    Niestymulanty

    Leki niestymulujące, to:
    • Amantadyna – pierwotnie opracowany jako lek przeciwwirusowy, okazał się być przydatny przy leczeniu ADHD,
    • Buproprion – (nazwa handlowa Wellbutrin, przeznaczony do leczenia depresji) – nie jest oficjalnie proponowany, ale z wielu badań wynika, że jest skuteczny
    • Strattera – jedyny lek oficjalnie zatwierdzony do leczenia ADHD u osób dorosłych przez FDA, według badań również może okazać się pomocny.

    Postępowanie wychowawcze

    1. Cel, do którego chcemy prowadzić działanie dziecka, nie może być zbyt odległy (pojawia się niecierpliwość).
    2. Ważne by konsekwentnie przyzwyczajać dziecka do kończenia każdego rozpoczętego zadania.
    3. Stała kontrola i przypominanie o zobowiązaniach:

    – zakres określonych obowiązków musi być dostosowany do możliwości i ograniczeń dziecka
    – trzeba zaoszczędzić wystąpienia dodatkowych niepotrzebnych bodźców
    – nie dać się zdominować dziecku
    – należy przygotować dziecko przezwyciężania trudności (a nie chronić przed nimi)
    – po wystąpieniu konfliktu – należy go przedyskutować z dzieckiem w atmosferze spokoju i rzeczowości, po uspokojeniu dziecka
    – należy unikać agresji słownej i fizycznej, która bardzo mocno pobudza dodatkowo dziecko (może doprowadzić do objawów nerwicowych takich jak: lęki, moczenie nocne, natręctwa, czy też reakcje obronne: arogancka postawa, agresja, kłamstwa, a nawet doprowadzić do niewłaściwego rozwoju osobowości)

    4. Pomoc w nauce

    • czytanie – ze względu na małą zdolność koncentracji, opowiadania powinny być ciekawe
    • czytanki powinny być opowiedziane przez dziecko (w celu skontrolowania zapamiętanego tekstu)
    • odrabianie lekcji powinno się odbywać o regularnych porach (w domu powinien wtedy panować względny spokój)
    • dziecko powinno wykonywać prace zręcznościowe (uczą cierpliwości, a także skrupulatności)
    • zasada trzech R: rutyna, regularność, repetycja

    Nauczanie dzieci powinno odbywać się pod kontrolą rodziców.

    Tekst: Anna Ręklewska

     
    Literatura pomocna:

    1. Wiącek Renata: Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo w wieku przedszkolnym. Program terapii i wspomagania rozwoju oraz scenariusze zajęć, wyd. IV, Oficyna Wydawnicza “Impuls”, Kraków 2009.
    2. Tomasz Wolańczyk, Artur Kołakowski, Magdalena Skotnicka: Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci, 1999.
    3. Edward M. Hallowell, John J. Ratey: “Jak żyć z ADHD”, 2007.
    4. Górka Iwona: Mały nieszczęśliwy człowiek z ADHD, 2005.
    5. Hanć Tomasz: Dzieciństwo i dorastanie z ADHD. Rozwój dzieci nadpobudliwych psychoruchowo: zagrożenia i możliwości wsparcia, Oficyna Wydawnicza “Impuls”, Kraków 2009.
    6. Pawlak Piotr: Program profilaktyczno-terapeutyczny dla dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej, wyd. III, Oficyna Wydawnicza “Impuls”, Kraków 2009.
    7. Ratey John J., Hallowell Edward M.: W ŚWIECIE ADHD. Nadpobudliwość psychoruchowa z zaburzeniami uwagi u dzieci i dorosłych, 2004.
    8. Ratey John J., Hallowell Edward M.: Jak żyć z ADHD? Nadpobudliwość psychoruchowa z zaburzeniami uwagi w świetle najnowszych badań, 2007.


Psycholog Łódź
Przegląd prywatności

Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.